HVAC systemen inzetten bij brand. Is dit verstandig.

Wij krijgen regelmatig de vraag of klimaatinstallaties oftewel HVAC installaties (Heating Ventilation Airconditioningsinstallaties) bij de aanwezigheid van een brandmeldinstallatie, moeten worden ingeschakeld (naar maximale capaciteit) op het moment dat de brandmeldinstallatie een brand detecteert. Deze vraag lijkt legitiem aangezien HVAC-systemen uiterst flexibel kunnen zijn en een hoge mate van programmeerbaarheid bieden. Maar hoewel ze geschikt zijn voor de afvoer van lucht, zijn er een aantal argumenten aan te dragen waarom het wellicht beter is de HVAC-installatie juist af te schakelen bij een brandmelding.

1. Hoe werkt de HVAC?

Allereerst moet worden beoordeeld of de HVAC of delen ervan een positieve of een negatieve bijdrage leveren indien deze bij een brand wordt/worden geactiveerd. Als de HVAC bijvoorbeeld is voorzien van een krachtige mechanische luchttoevoervoorziening of een plafondventilator, kan de luchtbeweging, welke deze toevoer of plafondventilator bewerkstelligd, zorgdragen voor de verspreiding van een brand en rook. Omgekeerd kan de aanwezigheid van een afvoervoorziening, welke bijvoorbeeld in de directe nabijheid van een opgaande gevel is voorzien, er toe leiden dat de uitgeblazen rook via de openingen het naastgelegen object in wordt geblazen.

2. Onbetrouwbaarheid bij incidenteel gebruik

HVAC-systemen zijn niet ontworpen voor gebruik in extreme omstandigheden (zoals deze kunnen optreden bij brand) en kunnen grillig zijn wanneer ze niet continu in gebruik zijn. Dit betekent dat zij, naar alle waarschijnlijkheid, onvoldoende betrouwbaar zijn voor rookbeheersing.

3. Onvermogen om bij hoge temperaturen te functioneren

De HVAC-componenten alsmede de interface-apparaten in het netwerk (I/O-apparaten) zijn zelden ontworpen om bij hoge temperaturen te functioneren, wat in geval van brand duidelijke problemen zal opleveren.

4. Kwetsbaarheid voor interferentie

PLC-gebaseerde regelsystemen kunnen kwetsbaarder zijn voor fouten die worden veroorzaakt door achtergrondinterferentie van andere elektrische apparaten in het gebouw.

5. Onvoldoende failsafe-mogelijkheid

De HVAC regelcomponenten zijn zelden zo te programmeren dat het betreffende component bij een brand de, voor de betreffende situatie, veilige stand aanneemt. Stel dat het belangrijk is dat een component bij brand wordt afgeschakeld, dan dient ook bij het wegvallen van de aansturing de juiste stand ingenomen te worden (de zogeheten fail-safe stand).

Ook de storingsmodus van HVAC-controlesystemen verschillen van systeem tot systeem en zonder strenge tests is het mogelijk dat zij in een niet gewenste eindstand komen bij een brandsituatie.

6. Veiligheid

HVAC-controlesystemen zijn meestal open protocollen, wat betekent dat iedereen met een beetje kennis het programma zou kunnen aanpassen zonder de implicaties volledig te begrijpen. Dus een systeem dat is ontworpen om te werken volgens een vooraf bepaalde oorzaak/gevolg kan volledig in gevaar worden gebracht door een onbedoelde aanpassing. Een component waarvan geacht wordt een positieve bijdrage te leveren bij een calamiteit kan op deze wijze juist averechts gaan functioneren.

Het aanpassen van sturingen bij brand moet derhalve uitsluitend mogelijk zijn door daarvoor bevoegde personen.

7. Continuïteit van de werking

Anders dan bij een HVAC is een rookbeheersingssysteem ontworpen om onder de moeilijkste omstandigheden te functioneren en te blijven functioneren. Dit betekent dat het controlesysteem en zijn communicatienetwerk dit ook moeten kunnen. Als het systeem programmeerbaar is, moet het in staat zijn om die programmering ononderbroken en zonder onderbreking door te geven, en heeft het dus een reservevoeding nodig die de werking in stand houdt en een failsafe-modus als de communicatie wegvalt. Om de continuïteit te waarborgen dient het rookbeheersingssysteem regelmatig te worden beheerd en jaarlijks te worden onderhouden, geheel volgens NEN2654-3.

8. Conclusie

Wij zijn geen tegenstander van het inzetten van HVAC-systemen bij een brand immers wij, als geen ander, onderschrijven de grote toegevoegde waarde van ventilatie bij een brand. Echter uit bovengenoemde punten pleiten wij voor het uitschakelen van de HVAC bij een brand. Het zonder meer aansturen/activeren van een HVAC op commando van de brandmeldcentrale is ons inziens geen verstandig besluit.

Brandveiligheid is onder alle omstandigheden een belangrijk thema. Wanneer u gebruik wil maken van uw HVAC installatie bij brand, raadpleeg dan een expert.